Het was erg warm tijdens de filosofische wandeling deze zomer met als thema Natuur. We wandelden in tweetallen in de zogenaamde ‘herstelde natuur’ met een tweede filosofische vraag ingeleid door de filosofe: “Je hebt net nagedacht over wat ‘natuur’ voor jou betekent. Naar aanleiding daarvan: Is de mens eerder heerser, rentmeester of partner van de natuur? En vergeet ’deel van de natuur’ niet. En wat voor consequenties heeft jouw visie voor je eigen leven?
Mijn opvatting was duidelijk, we zijn onderdeel van de natuur. We verschillen niet zo veel van andere soorten dan we denken. We zien onszelf als iets aparts en gedragen ons daar naar. We zouden ons meer moeten gedragen als onderdeel van de natuur. Mijn gesprekspartner, een Poolse kinderfilosofe: Okay maar hoe verhoudt zich dat dan met de steeds meer chemische en technologische geneeskunde die we hebben en die ver staat van de natuur, ga je daar dan geen gebruik van maken?
Ik stond toch even met mijn mond vol tanden…..overigens een stifttand een implantaat, allemaal gevuld, zeker de helft van de kiezen met een kroon…. dan nog twee ogen met een siliconen lens, hoorapparaten en een bril voor veraf. Ik lijk inmiddels meer een cyborg zoals Donna Harraway die beschreef dan dat natuurmens dat ik pretendeer te zijn.
Bij nader inzien verschuif ik naar partner van de natuur. Partner van de natuur kun je alleen zijn door in contact te zijn met die natuur, echt contact te hebben door de natuur te ervaren met al onze zintuigen.
Ik ben geïnspireerd door bioloog/boeddhist én filosoof Mathijs Schouten. Hij betoogt: ‘We zijn gewend om alles wat we zien meteen te benoemen en te classificeren, wat leidt tot een kille mathematisering van de wereld. (…….) Er zijn momenten van verstilling en heroriëntatie nodig om een gevoel van partnerschap met de natuur te kunnen ervaren”.
Dat laatste vind ik ook. Beetje vreemd voorbeeld: Ik was als kind bang voor spinnen. Dat is helemaal verdwenen toen ik in een practicum spinnen moest bekijken door de microscoop. Ik was geheel gefascineerd door wat ik zag. Sindsdien praat ik tegen de spinnen die ik tegenkom, ik ervaar een gevoel van partnerschap, we willen beide leven op onze manier.
Anderzijds ervaar ikzelf Juist meer natuurbeleving door vaak te weten wat ik waarneem. Ik vind het respectvol om namen te geven aan de diversiteit. Ik neem altijd veel waar juist omdat ik het ken of weet waar ik het moet plaatsen. Dat versterkt mijn partnerschap met de diversiteit van de natuur.
Is het voelen en ervaren van partnerschap met de natuur genoeg om ons collectieve handelen zo te veranderen dat we een ecologische catastrofe kunnen voorkomen? Zoals Mathijs Schouten veronderstelt?
Dat is een vraag voor een volgende column.
Als wandelcoach en opleider in en met de natuur ben ik voorstander van natuurbeleving, van mensen laten ervaren dat ze onderdeel van die natuur zijn en hen enthousiast maken om meer te willen weten van de natuur. In de verwachting dat dat ook iets verandert in hun gedrag, in hun keuzes. Want we zijn óók afhankelijk van die natuur, het is de basis van ons bestaan. Dat besef zou toch tot heel andere keuzes moeten leiden? Tijdens Corona is gebleken dat mensen massaal de natuur opzochten omdat het hen ontspanning gaf, ze zich er beter door gingen voelen. Helaas niet altijd met respect voor de natuur. Loslopende honden en plastic verpakkingen horen niet in de natuur (ook niet in de stad overigens). De natuur als omgeving voor de mens?
noodzakelijke bron van bestaan. De relatie mens natuur is drastisch verstoord, soms zelfs helemaal afwezig in het debat. Daar maak ik me grote zorgen om. Stephen Covey* heeft mij geleerd dat mijn cirkel van betrokkenheid waarschijnlijk veel groter is dan mijn cirkel van invloed. Maar ook dat als ik veel positieve energie stop in die cirkel van invloed, dat wil zeggen me inspan voor datgene waar ik wel invloed op heb, mijn cirkel van invloed groter wordt.
We zitten nog steeds volop in het seizoen van de natuurexcursies dus besteed ik daar nog een keer aandacht aan. Het vorige artikel ging over de relatie tussen wat je wilt bereiken met je excursie, het doel, en de manier waarop je de excursie dus geeft, het middel. Dit keer meer over de inhoud. Ik ga uit van de principes van ‘Interpretation’. De aanpak die komt uit de VS en ook in Engeland en Australië wordt gehanteerd. Interpretation is ‘vertaling’ in het Nederlands en daar gaat het om. Jij als expert ‘vertaalt’ datgene wat er te zien is voor de ‘onwetenden’.
werkte werd het mij steeds duidelijker dat je dat niet kunt bereiken door kennis alleen. De meeste mensen hebben niet al te veel kennis van de natuur. Als je natuurexcursies geeft zou je daar dus rekening mee moeten houden. Dat betekent namelijk dat teveel nieuwe kennis geen voedingsbodem vind om op te landen en dus direct vergeten wordt. Jammer van alle inspanningen. 