Column Relatie mens natuur?

Het was erg warm tijdens de filosofische wandeling deze zomer met als thema Natuur. We wandelden in tweetallen in de zogenaamde ‘herstelde natuur’ met een tweede filosofische vraag ingeleid door de filosofe: “Je hebt net nagedacht over wat ‘natuur’ voor jou betekent. Naar aanleiding daarvan: Is de mens eerder heerser, rentmeester of partner van de natuur? En vergeet ’deel van de natuur’ niet. En wat voor consequenties heeft jouw visie voor je eigen leven?

Mijn opvatting was duidelijk, we zijn onderdeel van de natuur. We verschillen niet zo veel van andere soorten dan we denken. We zien onszelf als iets aparts en gedragen ons daar naar. We zouden ons meer moeten gedragen als onderdeel van de natuur. Mijn gesprekspartner, een Poolse kinderfilosofe: Okay maar hoe verhoudt zich dat dan met de steeds meer chemische en technologische geneeskunde die we hebben en die ver staat van de natuur, ga je daar dan geen gebruik van maken?

Ik stond toch even met mijn mond vol tanden…..overigens een stifttand een implantaat, allemaal gevuld, zeker de helft van de kiezen met een kroon…. dan nog twee ogen met een siliconen lens, hoorapparaten en een bril voor veraf. Ik lijk inmiddels meer een cyborg zoals Donna Harraway die beschreef dan dat natuurmens dat ik pretendeer te zijn.

Bij nader inzien verschuif ik naar partner van de natuur. Partner van de natuur kun je alleen zijn door in contact te zijn met die natuur, echt contact te hebben door de natuur te ervaren met al onze zintuigen.

 Ik ben geïnspireerd door bioloog/boeddhist én filosoof Mathijs Schouten. Hij betoogt:  ‘We zijn gewend om alles wat we zien meteen te benoemen en te classificeren, wat leidt tot een kille mathematisering van de wereld. (…….) Er zijn momenten van verstilling en heroriëntatie nodig om een gevoel van partnerschap met de natuur te kunnen ervaren”.

Dat laatste vind ik ook. Beetje vreemd voorbeeld: Ik was als kind bang voor spinnen. Dat is helemaal verdwenen toen ik in een practicum spinnen moest bekijken door de microscoop. Ik was geheel gefascineerd door wat ik zag. Sindsdien praat ik tegen de spinnen die ik tegenkom, ik ervaar een gevoel van partnerschap, we willen beide leven op onze manier.

Anderzijds ervaar ikzelf Juist meer natuurbeleving door vaak te weten wat ik waarneem. Ik vind het respectvol om namen te geven aan de diversiteit. Ik neem altijd veel waar juist omdat ik het ken of weet waar ik het moet plaatsen. Dat versterkt mijn partnerschap met de diversiteit van de natuur.

Is het voelen en ervaren van partnerschap met de natuur genoeg om ons collectieve handelen zo te veranderen dat we een ecologische catastrofe kunnen voorkomen? Zoals Mathijs Schouten veronderstelt?

Dat is een vraag voor een volgende column.

(Bio)diversiteit

Eind vorig jaar was de Biodiversiteittop in Canada. Het gaat ronduit slecht met de biodiversiteit. Voor mij is biodiversiteit de verscheidenheid aan leven in zelfstandig werkende ecosystemen. Het gaat dus niet zozeer om soorten tellen als wel om soorten met diverse functies noodzakelijk om als ecosysteem zelfstandig te blijven functioneren. Ik heb bio tussen haakjes gezet omdat ook diversiteit in onze maatschappij van belang is. En om het nog kleiner te maken, voor mij als zelfstandig trainer/coach is diversiteit in mijn werk een levensvoorwaarde. Daarom ook dat ik al 20 jaar heel diverse doelgroepen bedien met heel diverse producten. De ‘groene’ draad in mijn werk is er natuurlijk wel. Ik opereer in de driehoek mensen-natuur-communicatie omdat ik  mensen wil verbinden met de natuur, met zichzelf en met anderen op weg naar een duurzame samenleving. Dat staat voor mij als een boom.

Om mijn divers aanbod te vergroten ga ik me dit jaar meer op natuur richten dan ik al deed. Ik denk dat we dat nu als samenleving het meest nodig hebben. Ook met Diana waarmee ik filosofische wandelingen organiseer ben ik bezig aan een aanvullend aanbod. Het zit nog in een denk- en experimenteerfase.

Houd dus mijn blog wandelingen in de gaten, of neem een abonnement op mijn nieuwsbrief. Natuurlijk bied ik ook mijn vertrouwde trainingen en wandelingen weer aan. Zie de agenda filosofische wandelingen voor de eerste maanden van 2023 hier. De data van de trainingen wandelcoaching met natuurbeleving staan hier.

Geuren in het bos

Het bos is aan het verkleuren maar groen heeft nog steeds de overhand. De zon schijnt en werpt prachtige bundels licht door het bladerdak.  Ineens is daar weer die geur, die geur die doet denken aan rotting en bederf. De stinkzwam, kan niet missen. Maar waar staat ze? Soms lukt het echt niet om haar te vinden, de geur reikt ver en ik heb een goede neus. Het is altijd weer leuk als je de zwam dan toch vindt.  En helemaal als zij vol zit met vliegen, de beoogde doelgroep voor de zwam. Vliegen vinden die geur van rotting lekker en komen er massaal op af. Ze likken de kleverige groenige vloeistof  vol met sporen van de paddenstoel en zorgen zo voor verspreiding van de zwam door het bos. [Lees meer…]

Wat is het belang van natuur voor jou?

Als wandelcoach en opleider in en met de natuur ben ik voorstander van natuurbeleving, van mensen laten ervaren dat ze onderdeel van die natuur zijn en hen enthousiast maken om meer te willen weten van de natuur. In de verwachting dat dat ook iets verandert in hun gedrag, in hun keuzes. Want we zijn óók afhankelijk van die natuur, het is de basis van ons bestaan. Dat besef zou toch tot heel andere keuzes moeten leiden? Tijdens Corona is gebleken dat mensen massaal de natuur opzochten omdat het hen ontspanning gaf, ze zich er beter door gingen voelen. Helaas niet altijd met respect voor de natuur. Loslopende honden en plastic verpakkingen horen niet in de natuur (ook niet in de stad overigens). De natuur als omgeving voor de mens?

Het gaat niet goed met de natuur in Nederland. Ondanks alle mooie initiatieven en voornemens zijn het steeds andere dingen die voorrang krijgen als het erop aankomt. Concreet betekent het dat we veel minder insecten zien en dus minder vogels die voor hun voedsel afhankelijk van ze zijn. De vegetatie wordt steeds eentoniger want overal hetzelfde aangepast aan veel te veel stikstof. Eikensterfte op de Veluwe vanwege mineralen tekort en met elke eik alleen al gaat een heel ecosysteem verloren. [Lees meer…]

Ervaar en benut de stilte in de natuur

Je kent dat wel. Je bent enthousiast over een idee, een andere aanpak, een concrete maatregel en kunt niet wachten dat met je collega of wie dan ook te bespreken. Je hebt dat gesprek en verdorie de ander is helemaal niet zo enthousiast. Achteraf zeg je tegen jezelf:  “had ik maar…..en ik had veel beter…. Waarom bedacht ik dat nou niet tijdens het gesprek?”

Wat je ook doet in het leven, als je weet wat je wilt en je bereidt het goed voor dan is het resultaat er naar. Dat geldt ook voor het voeren van een doelgericht gesprek. Er zijn niet voor niks zoveel trainingen en boeken over gespreksvoering. Daar ga ik het nu niet over hebben. Wat ik wel aan je kwijt wil is hoe je jezelf beter kunt voorbereiden en hoe de natuur je daarbij kan helpen.

Wandelen in de natuur heeft al menig denker verder gebracht. Twee veelzeggende citaten die je vast al eerder las:- Vertrouw nooit een gedachte die niet tijdens het lopen opkwam. (Nietzsche), –Dingen lossen zich vanzelf op als je uit wandelen gaat. (Kierkegaard). En wat dichterbij in de tijd onze eigen Marten Toonder (2001): Ik ben erg op mijn dagelijkse wandelingen gesteld. Ze versnellen de bloedsomloop en het denkvermogen, als men niet gestoord wordt tenminste. Je verkeert dus in goed gezelschap als je gaat wandelen om je gedachten te ordenen. “Als je niet gestoord wordt tenminste”. [Lees meer…]

Bomen

Een prachtige tentoonstelling van schilderijen van bomen met een stadswandeling langs markante bomen in Dordrecht, een interview met een Eik*, omgewaaide bomen, veel bosbranden, wandelingen door bossen met mooie oude bomen, rust vinden tegen een Douglas spar. Deze zomer had de boom op allerlei manieren voortdurend mijn aandacht.

 

Zowel bij natuureducatie als bij natuurcoaching wordt met bomen gewerkt. Het leren kennen van een boom vertelt je veel over het ecosysteem van de boom zelf en dat waarin hij staat. [Lees meer…]

We hebben meer natuur dichtbij nodig

We gingen het afgelopen jaar en masse de natuur in, ontdekking van een nieuw vrije-tijd activiteit in eigen land. Zintuigen gingen op scherp in Coronatijd. We ontdekten meer geluiden, meer vogels, insecten en bloemen. De special van het Vakblad Groen van de maand maart geeft een mooi overzicht van wat natuur met ons doet en vooral hoe belangrijk dichtbij zijnde natuur is om te ont-stressen.*

Meer ‘natuur’ nabij werd opgezocht zodat iedereen de positieve effecten kon ervaren van in de natuur zijn. Meer mensen werken thuis en die willen in de lunchpauze even bijkomen in de natuur. Daarna was er meer focus en concentratie om door te werken. Voor veel mensen is de dichtbij zijnde natuur echter te ver weg. Onderzoek van studenten van Van Hall Larenstein toont aan [Lees meer…]

De natuur was hier.

 Aanvankelijk dacht ik een blog te gaan schrijven over ‘what’s in a name’ toen ik al ver vóór Pasen de pinksterbloem zag bloeien. En eigenlijk is die titel ook nu zo gek nog niet omdat ik aandacht wil besteden aan de maand van de Filosofie met als thema ‘De natuur was hier’. De natuur, wat is dat eigenlijk? Vraag je het aan 10 mensen dan zul je 10 antwoorden krijgen. We geven de naam ‘natuur’ aan van alles en nog wat. Zo krijgen honden en katten van sommige het predicaat natuur, de wolf is terugkerende natuur, koeien in de wei is natuur, een landschap doorregen met asfalt is natuur, het ongerepte bos is natuur en zo kan ik nog wel even doorgaan. De filosofen die er zich deze maand over buigen hebben ook weer diverse antwoorden.
 

[Lees meer…]

Sneeuw, ijs, crocus en onze ontwikkeling

De natuur lag een week bedekt onder een dikke laag sneeuw en op het water had zich een stevige  ijslaag gevormd. De sneeuw en het ijs smolt en er kwam een bloeiende lente onder te voorschijn.

Net of er niks gebeurt was die afgelopen week. Het is ineens zelfs warm en de bolletjes in de tuin staan schitterend in bloei.  Ook in de natuur bloeit al van alles, vogelmuur, voorjaarskers, vroegeling, speenkruid, paarse dovenetel, ereprijs en zelfs fluitenkruid en herderstasje. Ik zag herhaalde malen een citroenvlinder vliegen en hoorde net een hommel, de elzenkatjes hangen mooi te wezen en de zangvogels laten al behoorlijk van zich horen. De eerste padden en kleine watersalamanders zijn al gesignaleerd.

Het is echter pas februari, er kan nog van alles gebeuren. We kunnen pas later zeggen of het ‘erg’ was dat het weer plotsklaps was gewisseld en de natuur werd aangezet tot snelheid. Is dat een metafoor voor onze eigen jaarcyclus? In de winter gaan we in rust en bereiden ons voor op een nieuwe lente met nieuwe ideeën. De sneeuw stopte alles nog een week lang lekker onder. De ontwikkeling onder die dikke laag stond echter niet stil. Moet dat echter nu ineens met volle kracht eruit komen? [Lees meer…]

Lezen over wandelen

De laatste dagen van dit bijzondere jaar nodigen nog steeds uit tot wandelen en voor mij óók tot lezen! Ik heb nogal wat ongelezen boeken over wandelen in de kast staan. De kerstvakantie bleek een mooie tijd om die eindelijk te gaan lezen. Ik beperk me tot twee van de vier die ik las/lees. Allereerst `Met lichte tred´, De wereld van de wandelaar van antropoloog/filosoof Ton Lemaire. Een aanrader voor elke wandelliefhebber, ontdek het zelf. Nu ben ik ´Wanderlust´, A History of Walking van de Amerikaanse schrijfster Rebecca Solnit aan het lezen. Beide auteurs geven een historisch overzicht van wandelen, wie, wat, wanneer. Solnit begint zelfs met de eerste stappen die onze voorouders zetten toen ze zich rechtop gingen voortbewegen. Daarnaast zit er in beide boeken een duidelijke maatschappij kritiek van de auteur. Ook daarom de moeite waard om te gaan lezen! [Lees meer…]

© 2025 Van den Houdt Communicatie/Samen Leren Natuurlijk · Gemaakt door Bronwasser Websites in WordPress